afb. L.M. Tangel
Guldenvliesstraat 27-5
architect: P. Th. Stornebrink
bouwjaar: 1900-1901
huidige functie: Woningen
Bossche monumenten
Huisvesting voor militairen
door Ed Hupkens
Het huizenblok Guldenvliesstraat 5-27 in de wijk Het Zand werd gebouwd in 1900-1901, naar ontwerp van de architect P.Th. Stornebrink. De woningen zijn gelegen langs de oostelijke zijde van de Mayweg, de zuidelijke zijde van de Hertogstraat en de noordelijke zijde van de Guldenvliesstraat. Het blok bevat tweelaagse woonhuizen, met beneden- en bovenwoningen, bestemd voor de huisvesting van militairen. Op de begane grond woningen voor officieren, de bovenwoningen huisvestten gewone soldaten en onderofficieren. De woningen vertonen stijlelementen van het eclecticisme en de neo-renaissance. Sinds mei 2001 staat het bouwblok geregistreerd als rijksmonument. Het huizenblok Guldenvliesstraat 5-27 vormt een bijzonder voorbeeld van militaire huisvesting begin twintigste eeuw. Foto: Josephine Peren.Bij de woningen 9/10/11/12, 15/16/17/18, 24/25/26/27 en 32/33/34 bevinden zich middenrisalieten met opbouw onder een plat dak. Hierin zijn gepleisterde velden met de inscripties “ANNO 1900, MILITAIRE” en “ANNO 1901, WONINGEN”. In deze middenrisalieten zijn kleinere vensters met valramen. De ingangen naar de bovenwoningen zijn bij deze risalieten gelegen in een portaal. De ingangspartijen van de woningen bestaan uit paneeldeuren onder een tweeruits bovenlicht. De panden op de hoeken van het woonblok hebben een afgeschuinde hoek. Ze zijn voorzien van een driehoekig, houten balkon. Daarboven is een houten, vierkante hoektoren onder een spits, gedekt met zink. In het midden van het bouwblok wordt de gevel afgesloten door een topgevel met een natuurstenen deklijst. Hierin is een paraboolvormige muurnis. De woningen hebben ter plaatse van de keuken een uitbouw. Op de hoek hiervan is een smallere uitbouw voor de toiletten. Bij een aantal woonhuizen zijn later aanbouwen gesloopt of toegevoegd en vensteropeningen gewijzigd. |
'n Lutske Brabants, zondag 15 oktober 2023
Rijksmonument
Guldenvliesstraat 5
InleidingDe woningen voor militairen zijn gesitueerd in een gesloten bouwblok langs de oostelijke zijde van de Mayweg, de zuidelijke zijde van de Hertogstraat en de noordelijke zijde van de Guldenvliesstraat. Dit bouwblok vormt de westelijke begrenzing van de laat 19de-eeuwse uitbreidingswijk 't Zand. Het blok bevat tweelaags woonhuizen, waarin benedenwoningen en bovenwoningen, bestemd voor de huisvesting van militairen: op de begane grond woningen voor officieren, de bovenwoningen huisvestten gewone soldaten. De woningen werden gebouwd in 1900-1901, naar ontwerp van architect P. Th. Stornebrink. Zij vertonen stijlelementen van het Eclecticisme en de Neo-Renaissance.OmschrijvingDe afzonderlijke woningen hebben een globaal rechthoekige plattegrond en tellen twee bouwlagen onder een plat dak met voorschild, gedekt met kruispannen. Dakkapellen in het dakschild, deels vernieuwd. De gevels zijn opgetrokken in machinale baksteen. In de voorgevels een geleding door middel van over het gehele bouwblok doorlopende natuurstenen cordonlijsten en speklagen. Natuurstenen vensterdorpels. De gevels worden afgesloten door een houten gootlijst op klossen. De woningen hebben rechtgesloten vensteropeningen, waarin ramen met drieruits bovenlicht, op de begane grond onder een strek, boven de vensters op de eerste verdieping segmentvormige ontlastingsbogen met aanzet- en sluitstenen en gepleisterde boogvulling. Hierin decoratie met rankenmotief. Bij de woningen aan de Mayweg 9/10/11/12, 15/16/17/18, 24/25/26/27 en 32/33/34 een middenrisaliet met opbouw onder plat dak. Hierin gepleisterde velden met de inscripties: "ANNO 1900, MILITAIRE" en "ANNO 1901, WONINGEN". In deze hoger opgetrokken middenrisalieten kleinere vensters met valramen. De ingangen naar de bovenwoningen zijn bij deze risalieten gelegen in een portaal. De ingangspartijen van de woningen bestaan uit paneeldeuren (deels vernieuwd) onder een tweeruits bovenlicht. De panden op de hoeken van het woonblok (Hertogstraat 22-24 en Guldenvliesstraat 27) hebben een afgeschuinde hoek en zijn voorzien van een driehoekig houten balkon, waarboven een houten, vierkante hoektoren onder een spits, gedekt met zink. In het midden van het bouwblok, bij Mayweg 22, wordt de gevel afgesloten door een topgevel met een natuurstenen deklijst. Hierin een paraboolvormige muurnis. De achtergevels van de woningen zijn sober uitgevoerd, met rechtgesloten vensteropeningen onder strek of onder ontlastingsboog, met aanzet- en sluitstenen. De woningen hebben een uitbouw ter plaatse van de keuken. Op de hoek hiervan een smallere uitbouw voor de toiletten. Bij een groot aantal woonhuizen zijn later echter aanbouwen gesloopt/toegevoegd en vensteropeningen gewijzigd.Inwendig hadden de woningen oorspronkelijk een gang over de gehele diepte van het pand, met hierachter de keukenuitbouw. Naast de gang drie kamers en suite met schuifdeur. Deze indeling is nog gehandhaafd bij de woning Mayweg 30. Bij het merendeel van de woningen is de dispositie echter gewijzigd. WaarderingHet blok met militaire woningen is van algemeen belang. Het object bezit cultuurhistorische waarde, als uitdrukking van een typologische ontwikkeling: de woonhuizen vormen een bijzonder voorbeeld van militaire huisvesting. Voorts vormt het een goede illustratie van de eenvoudigere bebouwing aan de buitenranden van de wijk 't Zand, de eerst Bossche stadsuitbreiding, tot stand gekomen na de slechting van de vestingwerken in de negentiende eeuw. Het object bezit architectuurhistorische waarde vanwege de toegepaste Eclectische bouwstijl, met elementen van de Neo-Renaissance. Verder is het object van architectuurhistorisch belang vanwege de plaats die het inneemt binnen het werk van architect P.Th. Stornebrink, die een belangrijke rol heeft gespeeld bij de architectonische invulling van 't Zand. Het object bezit ensemblewaarde als essentieel onderdeel van de wijk 't Zand, die stedenbouwkundig, architectuurhistorisch en cultuurhistorisch van nationaal belang is. Het object is tot slot van belang vanwege typologische en functionele zeldzaamheid. |
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004Artikelen
| 2001 |
Aanwijzing onroerende zaak als beschermd monument
besluit: RZ 2000 1331
|
Adresboeken
Guldenvliesstraat 27
Guldenvliesstraat N 211 (1901)
| 1908 | A.A.J. Zinkhaan (serg. maj. inf.) |
Guldenvliesstraat 27 (1909)
| 1910 | W. Hölzenspies (sergtmaj. Inf.) |
| 1919 | C.A. Verbeek (serg.-majoor der infanterie) |
| 1928 | A.J. van Oosterhout |
| 1943 | H.C. Kraak (klerk kadaster) |
Guldenvliesstraat 25
Guldenvliesstraat N 211a (1901)
| 1908 | A.W.H. Brohm (adj. onderoff. kwartierm.) |
Guldenvliesstraat 25 (1909)
| 1910 | W. Stefarius (stafmuzikant) |
| 1919 | E. Blokland (serg.-majoor der infanterie) |
| 1928 | W. de Jong |
| 1943 | F.J. Weber (typograaf) |
Guldenvliesstraat 23
Guldenvliesstraat N 210 (1901)
| 1908 | J.P.M. Bellanger (serg. 2e regiment inf.) |
Guldenvliesstraat 23 (1909)
| 1910 | J.P.M. Bellanger (serg. inf.) |
| 1919 | J.B. Henderson (serg.-majoor der infanterie) |
| 1923 | Theodorus P.H.M. Eberson (sergeant wielrijders) |
| 1943 | G. Korsten |
Guldenvliesstraat 21
Guldenvliesstraat N 210a (1901)
| 1908 | A. Simons (stafmuzikant) |
Guldenvliesstraat 21 (1909)
| 1910 | A. Simons (stafmuzikant) |
| 1919 | A.H. Slotboom (serg.-majoor der infanterie) |
| 1923 | Jan de Braal (sergeant wielrijders) |
| 1928 | J.J.A. Amiot |
| 1943 | E. Barten-Hengstmengel - J. Bulsing (rijtuigpoetser N.S.) |
Guldenvliesstraat 19
Guldenvliesstraat N 209 (1901)
| 1908 | P.J. Boeren (sergeant inf.) |
Guldenvliesstraat 19 (1909)
| 1910 | P.J. Boeren (serg. inf.) |
| 1919 | M.J. le Plais (serg.-majoor der infanterie) |
| 1928 | J.A. Boshuijzen |
| 1943 | A.P.Fr. Hesselberth (sigarenmaker) |
Guldenvliesstraat 17
Guldenvliesstraat N 209a (1901)
| 1908 | T. van Wouden (opperwachtm. d.d. kwartierm. kon. maréchaussée) |
Guldenvliesstraat 17 (1909)
| 1910 | T. van Wouden (opperwachtm. d.d. kwartierm. kon. maréechaussée) |
| 1919 | H.F.J. Feldzer (foerier der infanterie) |
| 1928 | A.J. van Hoek |
| 1943 | J.H.W.M. Scholts (kantoorbed. Philips) - wed. A.H.M. Scholts-Kitslaar - J.M. v.d. Ven (bankwerker) |
Guldenvliesstraat 15
Guldenvliesstraat N 208a (1901)
| 1908 | J.H. Renskens (ambtenaar bij de rijksbelasting) |
Guldenvliesstraat 15 (1909)
| 1910 | P.F. Verhagen (reiziger) |
| 1919 | wed. P.F. Verhagen |
| 1923 | Johannes J. van Eijndhoven (huisschilder) |
| 1928 | F.J.J. van Eijndhoven - J.J. van Eijndhoven - mej. J.J. van Eijndhoven |
| 1943 | J.J. van Eijndhoven (huisschilder) |
Guldenvliesstraat 13
Guldenvliesstraat N 208 (1901)
| 1908 | F.A.H. Bernhardt (schrijver prov. griffie) - S.M.E. Draak |
Guldenvliesstraat 13 (1909)
| 1910 | B.J. Gremmen (brievenbest.) |
| 1919 | A. van de Griend (schoenmaker) |
| 1923 | Adrianus van de Griend (schoenmaker) |
| 1928 | A. van de Griend |
| 1943 | E.H.L. Hamerslag (chauffeur) - C.J. Mathijsen (leerling machinist N.S.) |
Guldenvliesstraat 11
Guldenvliesstraat N 207 (1901)
| 1908 | G. van Beekhoven (agent van politie) |
Guldenvliesstraat 11 (1909)
| 1910 | J.F. Bijleveld (conduct. S.S.) - wed. P. Maliepaard |
| 1919 | J. Nuijts (Gem. ambtenaar) |
| 1928 | H.H.A. Paanakker |
| 1943 | J. Langenberg (postbeambte) - W. Langenberg |
Guldenvliesstraat 9
Guldenvliesstraat N 207a (1901)
| 1908 | H.J.A. Morriën (sigarenm. en muzik. stedel. muziekk.) |
Guldenvliesstraat 9 (1909)
| 1910 | H.J. Stapelvoort |
| 1919 | H.J. Stapelvoort (opzichter) |
| 1928 | H.J. Stapelvoort |
| 1943 | A.M. Finkers (kantoorbediende) - wed. M. Finkers-van Esch |
Guldenvliesstraat 7
Guldenvliesstraat N 206a (1901)
| 1908 | H.J.A. Schroeder (onderwijzer) - wed. M. Schroeder (strijkinrichting) |
Guldenvliesstraat 7 (1909)
| 1910 | Gez. Schroeder (strijkinrichting) - H.J.A. Schroeder (onderwijzer) |
| 1919 | A. Krott (chef melkinrichting St. Jan)) |
| 1928 | M.H. Linssen |
| 1943 | C. van Veggel (metselaar) |
Guldenvliesstraat 5
Guldenvliesstraat N 206 (1901)
| 1908 | L.J. Bogaerts (schoenmaker) |
Guldenvliesstraat 5 (1909)
| 1910 | wed. v. Beekhoven |
| 1919 | H. Wouters (rijksklerk Registratiekantoor) |
| 1928 | mej. M.J.L. Jansen |
| 1943 | wed. A. Bezemer-van Overdijk |
Bossche Encyclopedie |